عقد عهدى: عقدى است كه نتيجه مستقيم آن ايجاد تعهّد یا انتقال آن و یا سقوط تعهّد (حق دینی) است.
* عقود عهدی مانند ضمان، حواله، کفالت، جعاله، مزارعه، مساقات.
* مقاطعه کاری (پیمانکاری) از عقود عهدی به شمار می آید که به موجب آن، طرفین متعهد به انجام امور و پرداخت هزینه هایی خواهند شد.
* عقد تملیکی: عقدی است که اثر مستقیم آن تملیک است. مثل بيع، اجاره، عمری، رقبی، سکنی، هبه، و وصیت.
* عقد تملیکی موجد حق عینی است که در مقابل همه قابل استناد است که از لوازم آن حق تعقیب است.
* عقد تملیکی موجد حق عینی و عقد عهدی موجد حق دینی است.
* عقد معوض: عقدی است که در آن یک طرف مالی را به دیگری می دهد تا مال دیگری را به دست آورد. به عنوان مثال فروشنده مبیع را می دهد تا ثمن بگیرد. موجر منافع عین مستأجره را به مستأجر می دهد تا اجاره بها را به دست آورد.
* عقد غیر معوض یا رایگان و مجانی: عقدی است که در آن شخصی مالی به دیگری می دهد بدون این که در مقابل آن مالی به دست آورد مانند عقد هبه، عاریه و ودیعه.
* تفاوت عقد معوض با عقد غیر معوض به شرط عوض:
1- حق حبس اختصاص به عقد معوض دارد (ماده 377 قانون مدنی).
2- در عقد معوض عوضین باید معلوم و معین باشند برخلاف عقد غیر معوض با شرط عوض که مورد شرط لازم نیست معلوم و معین باشد.
3- عوضین در عقد معوض باید در هنگام عقد موجود باشند در غیر این صورت معامله باطل است در حالی که در عقد غیر معوض به شرط عوض اگر عوض مشروط موجود نباشد مشروط له حق فسخ دارد.
4- چنانچه در عقد معوض عوضین قبل از تسلیم تلف شوند معامله منفسخ می شود در حالی که عقد غیر معوض به شرط عوض مشروط له حق فسخ دارد.
* شرط عوض درعقد مجانی ماهیت آن را تغییر نمیدهد.
* برخی از ویژگی های عقود معوض عبارتند از: حق حبس، عدم ضرورت قبض، عدم تأثیر شخصیت طرفین، خیار غبن.
* درج شرط عوض، ماهیت عقود بلا عوض را تغییر نداده و آن را تبدیل به عقد معوض نمی کند بنابراین آثار عقود معوض را به همراه نخواهد داشت.
* در عقد مجانی اگر عوض مشروط فاقد یکی از شرایط اساسی صحت عقود باشد، عقد باطل نخواهد بود، و تنها شرط بی اعتبار میشود اما در عقد معوض، هر یک از عوضین باید شرایط اساسی صحت معامله را دارا باشد، در غیر این صورت عقد باطل میشود.
* عقد معین: عقدی که در قوانین موضوعه دارای احکام و آثار خاص است مانند عقد بیع و بیمه.
* عقد نامعین (قرارداد خصوصی): عقد نامعین عقدی است که احکام و آثار آن در قانون بیان نشده است.
قراردادهاي خصوصي نسبت به كساني كه آن را منعقد نموده‌اند، در صورتي كه مخالف صريح قانون نباشد، نافذ است (ماده ۱۰ قانون مدنی).
* عقد قولنامه از جمله عقود نامعین به حساب می آید و مشمول حکم قراردادهای خصوصی موضوع ماده 10 قانون مدنی قرار می گیرد.